„Ustawa Kamilka” – standardy ochrony małoletnich w placówkach medycznych

Bartosz Pawelczyk – radca prawny
Jarosław Peplinski – radca prawny

„Ustawa Kamilka”, bo takim mianem jest określana ustawa zmieniająca Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz kilka innych ustaw, wprowadza między innymi obowiązek opracowania standardów ochrony małoletnich. Nowe regulacje prawne mają na celu ochronę dzieci przed przemocą i przestępstwami seksualnymi.

Czy placówki medyczne podlegają obowiązkowi wprowadzenia standardów ochrony małoletnich?

Tak, zgodnie z przepisem art. 22b ust. 1 i 2 zmienionej ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (Ustawa), obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich ma każdy organ zarządzający placówką medyczną i organizator działalności medycznej.

Oznacza to więc, że konieczność wprowadzenia standardów ochrony małoletnich obejmuje placówki medyczne, a za ich wprowadzenie odpowiadają osoby, które nimi zarządzają.

Co obejmują standardy ochrony małoletnich?

Ustawa wskazuje w przepisie art. 22c obszary, które powinny zostać uwzględnione w standardach ochrony małoletnich. Należą do nich w szczególności:

• zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem placówki, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich;
• zasady i procedurę podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego;
• procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz w przypadku instytucji, które posiadają takie uprawnienia, osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury „Niebieskie Karty”;
• zasady przeglądu i aktualizacji standardów;
• zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu placówki lub organizatora do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tych czynności;
• zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania;
• osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia;
• sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego.

Ustawa wskazuje, że w standardach ochrony małoletnich należy też określić:

• wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi, a w szczególności zachowania niedozwolone;
• zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet;
• procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci Internet oraz utrwalonymi w innej formie;
• zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia.

Standardy powinny być dostosowane do charakteru i rodzaju placówki lub działalności. W przypadku placówek medycznych należy więc skupić się właśnie na tych obszarach, które są związane z leczeniem dzieci. Z tego względu część powyższych punktów nie znajdzie zastosowania do placówek medycznych, należy bowiem pamiętać, że nie są one jedynymi podmiotami zobowiązanymi do wprowadzenia standardów, a ich elementy obejmują łącznie wszystkie podmioty zobowiązane.

​Jakim warunkom powinny odpowiadać standardy ochrony małoletnich?

Zgodnie z Ustawą, w standardach uwzględnia się sytuację dzieci niepełnosprawnych oraz dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Powinny one być zrozumiałe dla osób małoletnich, co powoduje konieczność użycia prostego języka i wprowadzenia objaśnień. Jest to więc wyzwanie interdyscyplinarne, nie tylko w odniesieniu do różnych dziedzin prawa, ale także prawidłowego sformułowania standardów.

Standardy ochrony małoletnich mają być udostępnione na stronie internetowej oraz wywieszone w widocznym miejscu w placówce. Co istotne, standardy powinny przyjąć dwie formy – zupełną i skróconą, która jest przeznaczona dla małoletnich, a która ma zawierać istotne dla nich informacje.

Ustawa wprowadza także obowiązek przeprowadzenia oceny standardów w celu zapewnienia ich dostosowania do aktualnych potrzeb i zgodności z obowiązującymi przepisami. Ocena taka powinna odbyć się co najmniej raz na dwa lata, a wnioski z jej przeprowadzenia należy pisemnie udokumentować.

Do kiedy należy wprowadzić standardy ochrony małoletnich?

Obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich musi być zrealizowany w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie „Ustawy Kamilka”. Oznacza to, że terminem granicznym jest 15 sierpnia 2024 r. Do tego czasu należy dostosować działalność placówki do zgodności z nowymi przepisami.

Niewprowadzenie standardów jest obwarowane sankcjami. Należą do nich kara grzywny w wysokości do 250 zł lub kara nagany oraz kara grzywny nie niższa niż 1000 zł, która dotyczy przypadków ponownego stwierdzenia niewykonania obowiązku wprowadzenia standardów ochrony małoletnich.

Weryfikacja pracowników i tajemnica zawodowa

Standardy ochrony małoletnich to nie jedyne zagadnienie, które wiąże się z Ustawą. Dla uzupełnienia tematu należy wskazać także na inne istotne dla placówek medycznych przepisy, jak choćby regulujące obowiązek weryfikacji osoby zatrudnianej czy możliwość uzyskania informacji stanowiących tajemnicę zawodową. Tematy te nie znalazły się w artykule, gdyż wymagają szerszego omówienia, które zdecydowanie wykraczałoby poza przewidziane dla niego ramy.

Ochrona małoletnich to wyzwanie wielopłaszczyznowe, w którym nie można ograniczyć się do wypracowania standardów w tym zakresie. Jest to jednak z pewnością jeden z pierwszych kroków, który należy na tej drodze wykonać.

Artykuł został opublikowany w Biuletynie Wielkopolskiej Izby Lekarskiej.