Tajemnica zawodowa lekarza

Klaudia Juszczak – radca prawny

Tajemnica zawodowa lekarza wiążę się ściśle z prawem pacjenta do zachowania w poufności informacji związanych z jego leczeniem. Prawo pacjenta, a zarazem obowiązek lekarza do zachowania tajemnicy lekarskiej wynikają z określonych przepisów, na podstawie których możemy definiować tajemnicę lekarską.

Tajemnica zawodowa lekarza w przepisach prawa

Wspomniane prawo pacjenta do poufności informacji o leczeniu, a zarazem tajemnica lekarska mają swoje źródło już w Konstytucji RP, z której wynika prawo każdego z nas do ochrony życia prywatnego (art. 47 Konstytucji), ochrona tajemnicy komunikowania się (art. 49 Konstytucji) oraz ochrona przed ujawnieniem informacji dotyczących naszej osoby (art. 51 Konstytucji).

Zgodnie z art. 23 Kodeksu Etyki Lekarskiej lekarz ma obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej. Tajemnicą są objęte wiadomości o pacjencie i jego otoczeniu uzyskane przez lekarza w związku z wykonywanymi czynnościami zawodowymi.

O tajemnicy lekarskiej mowa jest również w art. 40 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. W przepisie tym ustanowiono obowiązek lekarza do zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.

Wspomnianym odpowiednikiem obowiązku zachowania przez lekarza tajemnicy lekarskiej jest prawo pacjenta do poufności, wyrażone w art. 13 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, zgodnie z którym pacjent ma prawo do zachowania w tajemnicy przez osoby wykonujące zawód medyczny, w tym udzielające mu świadczeń zdrowotnych, informacji z nim związanych, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu medycznego.

Zakres tajemnicy zawodowej lekarza

Obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej dotyczy każdego lekarza, niezależnie od tego w jakiej formie prawnej wykonuje swój zawód. Zakres tajemnicy lekarskiej wyinterpretowany został z przepisów regulujących tajemnicę lekarza. Przyjmuje się, że tajemnica lekarska obejmuje w szczególności informacje o stanie zdrowia pacjenta, w tym wyniki badań, postawione diagnozy, historia choroby, jak także informacje o wcześniejszym leczeniu, jego przebiegu, chorobach współistniejących, przyjmowanych lekach. Tajemnica lekarska obejmuje także informacje niebezpośrednio związane ze stanem zdrowia pacjenta, ale takie, z którymi lekarz zapoznał się udzielając świadczeń pacjentowi i najczęściej podawane mu w związku z leczeniem i jego przebiegiem.

Lekarz zobligowany jest do zachowania tajemnicy niezależnie od sposobu utrwalenia informacji nią objętych, a więc niezależnie od tego czy informacje znajdują się w kartotekach, zaświadczeniach, notatkach czy innych nośnikach danych. Należy przyjąć, że w zakresie tajemnicy lekarskiej mieszczą się informacje uzyskane od samego pacjenta, jak również od osób trzecich, np. członków rodziny czy personelu medycznego.

W przepisach prawa nie znajdujemy zamkniętego katalogu informacji składających się na tajemnicę lekarską. Zakres tajemnicy zawodowej lekarza wyznaczać powinna definicja tajemnicy lekarskiej ukształtowana na podstawie obowiązujących przepisów, a jej granice wyznaczać, wraz ze wspomnianymi normami prawnymi, zdrowy rozsądek.

Zwolnienie z tajemnicy zawodowej lekarza

Tajemnica lekarska nie jest jednak bezwzględna. Wyłączenia w zakresie zachowania tajemnicy lekarskiej zostały wskazane w art. 40 ust. 2 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Wskazane tam wyjątki wskazują, kiedy lekarz zwolniony jest z zachowania tajemnicy, a także kiedy zobligowany jest do ujawnienia informacji objętej tajemnicą.

Nie wszystkie wskazane tam przypadki stanowią odpowiedź wprost na pytanie, kiedy lekarza nie obowiązuje tajemnica lekarska? Jednym z przypadków jest zwolnienie z obowiązku zachowania tajemnicy, gdy tak stanowią ustawy. Powoduje to między innymi, że odpowiedzi na pytanie o obowiązek zachowania tajemnicy lekarskich lub zwolnienie z tego obowiązku lekarz po powinien udzielać sobie każdorazowo, w zależności od danej sytuacji. Każda sytuacja wymaga analizy podstaw prawnych oraz istnienia lub nieistnienia przesłanek do wyłączenia obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej.

Tajemnica lekarska jest związana z przepisami różnych aktów prawnych oraz prowadzonych postępowań. Zasady zwolnienia z tajemnicy lekarskiej są różne w zależności od rodzaju postępowania. Inaczej odbywa się to w postępowaniu karnym, a inaczej w sprawie cywilnej. O tych rodzajach postępowań napisaliśmy w ramach wpisów:

• Przesłuchanie lekarza w postępowaniu cywilnym
• Przesłuchanie lekarza w charakterze świadka – z pełnomocnikiem czy bez? 

Tajemnica zawodowa lekarza a RODO

Dane dotyczące stanu zdrowia podlegają także szczególnej ochronie na gruncie RODO. Prawidłowo wdrożone zasady ochrony danych osobowych mają istotny wpływ na funkcjonowanie lekarza oraz podmiotu leczniczego, a w konsekwencji także na zachowanie tajemnicy lekarskiej. Jest to jednocześnie jeden z obszarów usług świadczonych przez kancelarię. Szerzej omówimy ten temat w naszym kolejnym artykule.