Świadczenia kompensacyjne z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych

Klaudia Juszczak – radca prawny

Od dnia 6 września 2023 r. obowiązują przepisy dotyczące możliwości uzyskania świadczenia kompensacyjnego za zdarzenia medyczne. Jak wpływa na sytuację prawną lekarzy związaną z odpowiedzialnością za udzielanie świadczeń zdrowotnych wprowadzenie rozdziału 13b do ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta pt.: „Kompensacja szkód wynikających ze zdarzeń medycznych”?  Na to pytanie postaram się odpowiedzieć  w tym artykule.

Zdarzenie medyczne

Zacznijmy od tego, czym jest  zdarzenie medyczne. Ustawodawca  przewidział ł w art. 3 ust. 1 pkt 11 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta następującą definicję:

• zdarzenie medyczne – zaistniałe w trakcie udzielania lub w efekcie udzielenia bądź zaniechania udzielenia świadczenia zdrowotnego:
  • zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym,
  • uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia pacjenta, albo
  • śmierć pacjenta

którego z wysokim prawdopodobieństwem można było uniknąć w przypadku udzielenia świadczenia zdrowotnego zgodnie z aktualną wiedzą medyczną albo zastosowania innej dostępnej metody diagnostycznej lub leczniczej, chyba że doszło do dających się przewidzieć normalnych następstw zastosowania metody, na którą pacjent wyraził świadomą zgodę.

Definicja ta określa katalog sytuacji, w których możliwe będzie ubieganie się o świadczenie kompensacyjne. Ustawodawca wskazał również krąg podmiotów, które mogą wystąpić z wnioskiem o wypłatę tego świadczenia. W przypadku, gdy dojdzie do zakażenia pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym lub uszkodzenia ciała czy też rozstroju zdrowia uprawniony do wystąpienia o świadczenie kompensacyjne jest pacjent. W przypadku śmierci pacjenta świadczenie kompensacyjne przysługiwać będzie krewnemu pierwszego stopnia (a więc rodzicom pacjenta lub dzieciom pacjenta), małżonkowi (jeśli nie pozostaje w separacji z pacjentem), osobom pozostającym w stosunku przysposobienia oraz osobom pozostającym z pacjentem we wspólnym pożyciu.

Zasady i tryb przyznawania świadczenia kompensacyjnego

Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta jasno określa zasady, wysokość i tryb przyznawania świadczenia kompensacyjnego. Przede wszystkim jej przepisy stosuje się do zdarzeń medycznych powstałych w trakcie udzielania lub w efekcie udzielania bądź zaniechania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w szpitalach. Wysokość świadczeń jest różna w zależności od zdarzenia medycznego,  maksymalna kwota świadczenia to 200 000 złotych.

Na złożenie wniosku ustawodawca przewidział termin roku od dnia kiedy wnioskodawca dowiedział się o zakażeniu, uszkodzeniu ciała, rozstroju zdrowia czy śmierci pacjenta, przy czym termin ten nie może być dłuższy niż 3 lata od zdarzenia wywołującego powyższe skutki. Wniosek o przyznanie świadczenia kompensacyjnego składa się do Rzecznika Praw Pacjenta. Świadczenie wypłacane jest ze specjalnie utworzonego Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych.

Wniosek o świadczenie kompensacyjne a postępowanie sądowe

Zasadą ogólną związaną z przyznaniem i wypłatą odszkodowania jest, że ma ono pokryć doznaną szkodę. Inaczej rzecz ujmując, nie można otrzymać świadczenia dwa razy za to samo. Taka idea przyświeca również świadczeniom kompensacyjnym. Postępowanie w sprawie świadczenia kompensacyjnego nie może zostać wszczęte w związku ze zdarzeniem medycznym, co do którego:

• prawomocnie osądzono sprawę o odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie
• toczy się postępowanie cywilne w sprawie o odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie
• wnioskodawca uzyskał odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie od osoby odpowiedzialnej za szkodę, w tym z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
• sąd orzekł na rzecz wnioskodawcy obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązkę.

Zależność postępowania w sprawie świadczenia kompensacyjnego oraz ogólnych postępowań w sprawie szkód wynikających ze zdarzenia medycznego są ze sobą powiązane również w ten sposób, że przez czas trwania postępowania o świadczenie kompensacyjne bieg przedawnienia roszczeń nie rozpoczyna się, a już rozpoczęty ulega zawieszeniu. Zawieszenie biegu przedawnienia polega na wstrzymaniu dalszego biegu przedawnienia na czas trwania postępowania. Termin ten biegnie więc dalej dopiero po zakończeniu postępowania o świadczenie kompensacyjne.

Co więc oznacza dla lekarza wprowadzenie świadczeń kompensacyjnych?

Dokonując podsumowania tematu tego artykułu można zauważyć, że świadczenia kompensacyjne przewidziane zostały za wystąpienie określonych zdarzeń medycznych i są przyznawane oraz wypłacane w wyznaczonym do tego trybie. Możliwość uzyskania takiego świadczenia dotyczy zdarzeń medycznych zaistniałych w związku ze świadczeniami opieki zdrowotnej udzielanych w szpitalach w ramach finansowania ze środków publicznych.

Dla lekarzy udzielających świadczeń zdrowotnych w placówkach innych niż szpitale, np. w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, specjalistycznych świadczeń ambulatoryjnych czy komercyjnie, wprowadzenie Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych zasadniczo nie wnosi nic nowego, a ewentualnych roszczeń pacjenci nadal będą dochodzić przed sądami powszechnymi.

Czas pokaże, czy procedura dotycząca świadczeń kompensacyjnych rzeczywiście zmniejszy zakres spraw kierowanych do sądów powszechnych dotyczących świadczeń udzielanych pacjentom w szpitalach. W tym miejscu przypomnę jeden z poprzednich wpisów o procesach sądowych z udziałem lekarzy, z którym możecie Państwo zapoznać się tutaj.

Jeżeli natomiast potrzebujecie Państwo pomocy prawnej lub reprezentacji w postępowaniach sądowych, mediacyjnych czy też innych dotyczących odpowiedzialności związanej z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, pozostajemy do Państwa dyspozycji.

Zmian w prawie medycznym jest znacznie więcej!

Ponieważ odnotowaliśmy w ostatnim czasie wiele zmian w prawie medycznym, na sam koniec dodam jeszcze, że o innych zmianach ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, a konkretniej o pełnomocniku do spraw praw pacjenta w podmiocie udzielającym świadczeń zdrowotnych, napisaliśmy tutaj.

Zachęcam do lektury pozostałych artykułów na blogu. Wierzę, że będą stanowić cenne wsparcie w gąszczu zmian legislacyjnych.