Środki odwoławcze w postępowaniu prowadzonym przez NFZ w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej

Natalia Paradowska – radca prawny

Udzielenie zamówienia na świadczenia zdrowotne finansowane ze środków publicznych następuje po przeprowadzeniu postępowania w trybie konkursu ofert lub rokowań, przeprowadzonych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 146 z późn. zm.). Złożone oferty oceniane są według pięciu kryteriów – jakości, kompleksowości, dostępności, ciągłości oraz ceny udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej. Szczegółowe kryteria wyboru ofert zostały określone przez Ministra Zdrowia w rozporządzeniu wydanym na podstawie ww. ustawy, z podziałem na poszczególne zakresy lub rodzaje świadczeń opieki zdrowotnej.

W przypadku gdy w wyniku przeprowadzonego postępowania, interes prawny oferenta doznał uszczerbku na skutek naruszenia przez Narodowy Fundusz Zdrowia zasad prowadzenia konkursowego lub rokowań, świadczeniodawcy przysługują środki odwoławcze od rozstrzygnięcia Komisji konkursowej. Zgodnie z art. 152  ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych świadczeniodawca może złożyć protest lub odwołanie.

Zaznaczyć jednak należy, iż  środki odwoławcze nie przysługują na wybór trybu postępowania (konkurs ofert lub rokowania), na niedokonanie wyboru świadczeniodawcy oraz na unieważnienie postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Możliwe jest kwestionowanie decyzji Komisji konkursowej o odrzuceniu danej oferty lub o wyborze jako najkorzystniejszej innej oferty niż ta, którą złożył świadczeniodawca. Jakie warunki należy spełnić w każdym z tych przypadków?

Przesłanki złożenia protestu

Uprawnienie do złożenia protestu przysługuje w trakcie trwania postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych. Protest stanowi właściwy środek odwoławczy w przypadku odrzucenia oferty lub wobec dokonanej oceny oferty. Składa się go do Komisji konkursowej w terminie 7 dni od dnia dokonania czynności, która jest przedmiotem zaskarżenia. Niezachowanie tego terminu powoduje pozostawienie protestu bez rozpatrzenia.

Protest powinien zawierać uzasadnienie, wskazujące, jakie zasady postępowania zostały naruszone w trakcie postępowania i w jaki sposób do tego naruszenia doszło. Postępowanie w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej ulega zawieszeniu do czasu rozstrzygnięcia protestu, chyba że z jego treści wynika, iż jest on oczywiście bezzasadny. Informację o wniesieniu protestu i jego rozstrzygnięciu niezwłocznie zamieszcza się na tablicy ogłoszeń oraz na stronie internetowej Funduszu. 

W przypadku uwzględnienia protestu Komisja konkursowa powtarza zaskarżoną czynność. Brak uwzględnienia protestu nie zamyka świadczeniodawcy drogi do dalszego postępowania. Nadal ma bowiem możliwość złożyć odwołanie do Prezesa Funduszu na zasadach opisanych poniżej.

Przesłanki złożenia odwołania

W myśl art. 154 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, świadczeniodawca biorący udział w postępowaniu może wnieść do Prezesa Funduszu, w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia o rozstrzygnięciu postępowania, odwołanie dotyczące rozstrzygnięcia postępowania, przy czym wniesienie odwołania wstrzymuje zawarcie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej do czasu jego rozpatrzenia. Odwołanie wniesione po tym terminie nie podlega rozpatrzeniu. Przedmiotem odwołania będzie zazwyczaj decyzja Komisji konkursowej o wyborze najkorzystniejszej oferty, która została podjęta w ocenie świadczeniodawcy z naruszeniem kryteriów wyboru ofert.

Po rozpatrzeniu odwołania Prezes Funduszu wydaje decyzję administracyjną uwzględniającą lub oddalającą odwołanie. Decyzja Prezesa Funduszu jest ostateczna, co oznacza, iż od tej decyzji świadczeniodawca może jedynie złożyć skargę do sądu administracyjnego, który zbada, czy doszło do naruszenia zasad prowadzenia postępowania, określone przepisami powszechnie obowiązującymi lub przepisami wydanymi na ich podstawie przez Prezesa NFZ, i czy godzi to w interes prawny świadczeniodawcy.

Z kolei w przypadku uwzględnienia odwołania dotyczącego rozstrzygnięcia postępowania, ze świadczeniodawcą, który złożył odwołanie przeprowadza się postępowanie w trybie rokowań, chyba że z opisu przedmiotu zamówienia wynika, że umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawiera się z jednym świadczeniodawcą na danym obszarze. W takim przypadku Prezes Funduszu ponownie przeprowadza postępowanie w sprawie zawarcia umowy.