Skazanie bez rozprawy i dobrowolne poddanie się karze

Po zaistnieniu sytuacji, jaką jest błąd w sztuce lekarskiej, medycy obawiają się najczęściej pozwu i konieczności zapłaty zasądzonego odszkodowania. Trzeba jednak liczyć się również z możliwością poniesienia przez lekarza odpowiedzialności za błąd medyczny nie tylko na gruncie prawa cywilnego, ale i karnego. W jaki sposób może Ci pomóc instytucja skazania bez rozprawy, gdy zostanie wszczęte przeciwko Tobie postępowanie przygotowawcze? Na to i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w poniższym artykule.

Odpowiedzialność prawnokarna lekarza za błąd medyczny

W polskim Kodeksie karnym nie istnieje przepis, który definiowałby przestępstwo błędu medycznego. Często stosowanym przepisem jest natomiast. przepis art. 160 k.k. Stanowi on w paragrafie 1, że osoba narażająca człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Kolejny paragraf przewiduje natomiast typ kwalifikowany zagrożony karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do nawet 5 lat, a chodzi o sytuację, gdy sprawca narazi na niebezpieczeństwo osobę, która znajduje się pod jego opieką.

Czym są konsensualne metody zakończenia procesu?

Konsensualne metody zakończenia procesu to takie, w których sprawca przestępstwa i przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości zawierają swoisty kompromis satysfakcjonujący obie strony. Takie rozwiązanie uobecniają dwie instytucje prawne przewidywane przez polski Kodeks postępowania karnego. Pierwszą z nich, pozwalającą na zakończenie procesu poza rozprawą znajdziemy w art. 335 § 1 k.p.k. Druga, zdefiniowana w art. 387 § 1 k.p.k. umożliwia zamknięcie postępowania na pierwszej rozprawie.

Jakie warunki trzeba spełnić, by skorzystać ze skazania bez rozprawy?

Zgodnie z przepisem art. 335 § 1 k.p.k. zawarcie “ugody z prokuratorem” jest możliwe w następujących okolicznościach:

• lekarz przyznaje się do winy,
• w świetle wyjaśnień lekarza okoliczności popełnienia błędu w sztuce lekarskiej i jego wina nie budzą wątpliwości,
• postawa lekarza pozwala sądzić, że cele postępowania zostaną osiągnięte – chodzi tu między innymi o umocnienie poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego oraz uwzględnienie prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego,
• przestępstwo popełnione przez lekarza jest występkiem, czyli czynem zagrożonym karą co najmniej grzywną powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5000 złotych, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc, ale karanym mniej surowo niż zbrodnia, która skutkuje karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą. Przestępstwa z art. 160§ 1 i §2 są występkami.

Jeżeli powyższe przesłanki zostaną spełnione, prokurator może zamiast aktu oskarżenia złożyć do sądu wniosek o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub innych środków przewidzianych za zarzucany mu występek. Treść wniosku jest wcześniej uzgadniania przez prokuratora i lekarza, który popełnił błąd w sztuce lekarskiej, a także reprezentującego go prawnika. Ustalony kompromis musi oczywiście mieścić się w granicach wytyczonych przez prawo. W takim wypadku sąd może zatwierdzić uzgodnioną karę.

Dzięki takiemu rozwiązaniu prokuratura i sądy spełniają swoją funkcję bez narażenia na przeładowanie pracą, a sprawca unika stygmatyzacji związanej z publiczną rozprawą i może liczyć na łagodniejszą karę.

Czym jest dobrowolne poddanie się karze?

Możliwość dobrowolnego poddania się karze zostało przewidziane przepisem art. 387 § 1 k.p.k. Jest ono możliwe do zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej, gdy zarzucone oskarżonemu lekarzowi przestępstwo jest zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności. Zastosowanie dobrowolnego poddania się karze następuje na wniosek oskarżonego lekarza o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie określonej kary lub środka karnego.

Wniosek może zostać uwzględniony przez Sąd, gdy:

• okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości,
• cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości,
• nie sprzeciwia się temu prokurator,
• nie sprzeciwia się pokrzywdzony, który został odpowiednio powiadomiony o terminie rozprawy i pouczony o możliwości złożenia takiego wniosku przez oskarżonego.

Podsumowanie

Przyznanie się do winy i współpraca z organami ścigania może okazać się korzystniejszym wariantem dla sprawcy przestępstwa, który pragnie uniknąć wysokiej kary i zbyt daleko idących konsekwencji swojej pomyłki. Takie rozwiązania dostępne są również dla lekarzy, którzy zawinili popełnieniem błędu medycznego.

Przed przygotowaniem aktu oskarżenia, lekarz, przeciwko któremu toczy się postępowanie karne, może porozumieć się z prokuratorem co do wysokości kary. Taką możliwość przewiduje przepis art. 335 § 1 k.p.k. Po jego zastosowaniu, prokurator nie skieruje do sądu aktu oskarżenia, lecz wniosek  o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego, co zaoszczędzi sprawcy przestępstwa stresu związanego z publiczną rozprawą.

Warto pamiętać, że konsensualne zakończenie postępowania karnego jest możliwe również wtedy, gdy dojdzie do rozprawy. Służy temu instytucja dobrowolnego poddania się karze z art. 387 § 1 k.p.k. Aby z niej skorzystać, oskarżony musi złożyć stosowny wniosek do zakończenia pierwszego przesłuchania.