Przesłuchanie lekarza w postępowaniu cywilnym

Klaudia Juszczak – radca prawny

W sprawie cywilnej, podobnie jak w postępowaniu karnym, udział pełnomocnika w osobie radcy prawnego u boku lekarza będącego stroną postępowania nie jest niczym nowym. Wątpliwości mogą pojawić się, gdy lekarz zostanie wezwany, by złożyć zeznania jako świadek. O przesłuchaniu lekarza w charakterze świadka w komisariacie policji lub prokuraturze pisaliśmy już na naszym blogu. Z tekstem można zapoznać się tutaj.

W dzisiejszym wpisie przyjrzę się udziałowi lekarza w postępowaniu cywilnym.

Udział lekarza w postępowaniu cywilnym przed sądem

Lekarz może występować w procesie cywilnym w charakterze powoda lub pozwanego. Może wstąpić również do postępowania w charakterze tzw. interwenienta ubocznego. Ma to miejsce w sytuacji, gdy wynik postępowania prowadzonego pomiędzy konkretnymi podmiotami (np. pacjentem i podmiotem leczniczym) może mieć wpływ na sytuację prawną lekarza. W takiej sytuacji lekarz może wstąpić do postępowania i niejako przyłączyć się do wybranej strony, w zależności od przedmiotu tego postępowania. Instytucji interwencji ubocznej lekarza przyjrzę się w niedalekiej przyszłości na blogu – zachęcam do śledzenia.

Wracając do lekarza jako bezpośredniego uczestnika postępowania – jak każda osoba będąca stroną w postępowaniu, lekarz może wypowiadać się w sprawie i odnosić się wprost do kierowanych wobec niego roszczeń. Jakiekolwiek ograniczenia w tym zakresie wiązałyby się z pozbawianiem go prawa do obrony.

Lekarz jako świadek w sądzie

Ograniczenia związane z tajemnicą lekarską nabierają znaczenia, gdy lekarz zostanie wezwany do sądu w charakterze świadka. Jak wspomniałam wyżej, lekarz jako strona uprawniony jest do pełnego odniesienia się do twierdzeń strony przeciwnej. Gdy z kolei zeznaje jako świadek, tajemnica zawodowa może stanowić pewne ograniczenie wypowiedzi i składanych wyjaśnień.

Od strony formalniej wskazać trzeba, że stawienie się na przesłuchanie jest konieczne i obowiązkowe. Należy zabrać ze sobą dokument tożsamości. Samo złożenie zeznań w sprawie cywilnej wygląda już nieco inaczej niż w postępowaniu karnym, w którym to sąd może wyrazić zgodę na zwolnienie lekarza z tajemnicy lekarskiej. Przepisy kodeksu postępowania cywilnego nie przewidują, by świadek w procesie cywilnym mógł stawić się na przesłuchanie ze swoim pełnomocnikiem.

W postępowaniu cywilnym świadek może odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej. Inną okolicznością uprawniającą do odmowy odpowiedzi na pytanie jest możliwość narażenia zeznającego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową.

Co z tajemnicą zawodową lekarza?

Kwestia tajemnicy lekarskiej została uregulowana w art. 40 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Zachowanie w tajemnicy informacji związanych z pacjentem uzyskanych w związku z wykonywanym przez lekarza zawodem stanowi ustawowy obowiązek każdego lekarza.

W postępowaniu cywilnym, inaczej niż w sprawie karnej, to nie sąd decyduje o zwolnieniu z tajemnicy lekarskiej. Każdorazowo decyzję w tym zakresie musi podjąć lekarz określając granice swojej wypowiedzi.

Lekarz ma prawo odmówić odpowiedzi na zadane mu przed sądem pytanie, jeśli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej. Decyzja dotycząca ujawnienia okoliczności objętych tajemnicą lekarską oraz dotycząca zakresu tego ujawnienia pozostawiona jest osobie powołującej się na tajemnicę, czyli lekarzowi. Podkreślenia wymaga, że ma to być istotna tajemnica lekarska. Przed przesłuchaniem świadka sąd uprzedza go o prawie odmowy zeznań.

Aby z takiego zwolnienia skorzystać należy każdorazowo wskazać jaka jest przyczyna uchylenia się od odpowiedzi na pytanie. W przypadku, gdyby zeznanie miało się wiązać z naruszeniem istotnej tajemnicy zawodowej, lekarz musi w swojej wypowiedzi wyraźnie wskazać, że udzielenie odpowiedzi na zadane pytanie spowoduje naruszenie istotnej tajemnicy lekarskiej w związku z czym odmawia udzielenia odpowiedzi.

Granice zeznań i tajemnicy lekarskiej

Granice zeznań w postępowaniu cywilnym są wyznaczone przez istotną tajemnicę lekarską. To lekarz zeznając jako świadek decyduje o zakresie swoich zeznań, jednak odmowa udzielenia odpowiedzi na zadane pytanie nie może być dowolna, a więc musi znaleźć swoje uzasadnienie w ochronie tajemnicy zawodowej.

Jako zasadę przyjąć należy obowiązek stawienia się przez lekarza w sądzie i złożenie zeznań. Ich granice wyznacza tajemnica zawodowa, a odmowę odpowiedzi na pytanie uzasadniać może pogwałcenie istotnej tajemnicy. Jeżeli jednak w toku przesłuchania dojdzie do ujawnienia tajemnicy, zeznania lekarza będą dla sądu wiążące i sąd będzie brał je pod uwagę w rozpatrywanej sprawie. Inną kwestią będzie natomiast odpowiedzialność lekarza za ujawnienie tajemnicy.

Tym i innym aspektom tajemnicy zawodowej będziemy jeszcze dokładniej przyglądać się w kolejnych wpisach. Zachęcam do śledzenia.