Jakość w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta

Jarosław Peplinski – radca prawny

Jedną z głośnych zmian w prawie medycznym jest ustawa z dnia 24 sierpnia 2023 r. o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta. Wprowadza ona między innymi wewnętrzny system zarządzania jakością i bezpieczeństwem. Czym jest wewnętrzny system? Jakie placówki medyczne są zobowiązane do jego wprowadzenia? Z czego ten system się składa?

Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w tym artykule.

Kogo dotyczy wewnętrzny system zarządzania jakością i bezpieczeństwem?

Zacznijmy od tego, które placówki medyczne są zobowiązane do wprowadzenia wewnętrznego systemu. Zgodnie z ustawą o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta do jego wprowadzenia są zobowiązane wszystkie podmioty wykonujące działalność leczniczą w ramach kontraktu zawartego z Narodowym Funduszem Zdrowia. Co istotne, obowiązek ten obejmuje nie tylko podmioty lecznicze, czyli dawne NZOZ-y, ale również praktyki lekarskie.

Z czego składa się wewnętrzny system zarządzania jakością i bezpieczeństwem?

Zgodnie z ustawą o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta wewnętrzny system składa się z zasad, procedur, metod i opisów stanowisk pracy. To jednak nie wszystko. Ustawa przewiduje także konkretne obszary, które powinny zostać ujęte w tym systemie. Co zatem powinno się w nim znaleźć?

Do wymienionych w ustawie obszarów należy:

• wdrożenie rozwiązań służących identyfikacji ryzyka wystąpienia zdarzeń niepożądanych i zarządzaniu tym ryzykiem;
• identyfikację obszarów priorytetowych dla jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń;
• określenie kryteriów i metod potrzebnych do zapewnienia skutecznego nadzoru nad jakością i bezpieczeństwem udzielanych świadczeń;
• okresowe monitorowanie i ocenę jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń;
• zapewnienie dostępu do szkoleń mających podnieść kompetencje personelu;
• prowadzenie badań opinii i doświadczeń pacjentów na podstawie ankiety opublikowanej przez ministra właściwego do spraw zdrowia w Biuletynie Informacji Publicznej.

Jak utworzyć wewnętrzny system zarządzania jakością i bezpieczeństwem?

Osobą odpowiedzialną za wprowadzenie wewnętrznego systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem jest kierownik placówki. Ustawa wymienia wśród jego zadań:

• przeprowadzanie analizy przyczyn źródłowych zdarzenia niepożądanego,
• zapewnianie zasobów i informacji niezbędnych do właściwego monitorowania jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej oraz
• opracowywanie dokumentów określających zasady, procedury, metody oraz opisy stanowisk pracy.

Jak podejść do tworzenia wewnętrznego systemu? Uważam, że wskazówką mogą być wspomniane już wcześniej zasady, procedury, metody i opisy stanowisk pracy, dokładnie w tej kolejności.

Krok 1: Zasady

Ustal zasady, jakim ma podlegać wewnętrzny system zarządzania jakością i bezpieczeństwem. Należą do nich ogólne kierunki, które mają wytyczyć dalsze działania. Z pewnością więc do zasad należy zaliczyć stałe podnoszenie jakości udzielanych świadczeń zdrowotnych, troskę o bezpieczeństwo pacjenta i personelu lub projektowanie nowych procesów z uwzględnieniem tych wartości.

Krok 2: Procedury

Po ustaleniu zasad czas na opracowanie procedur, które umożliwią ich realizację. Najważniejsze w procedurach jest oczywiście to, aby były skuteczne. Warto jednak zadbać także o rozliczalność i udokumentować je na przyszłość lub na wypadek kontroli. Procedury powinny być znane wszystkim zatrudnionym.

Krok 3: Metody

Na tym etapie wiemy już jakich zasad powinniśmy przestrzegać oraz w jaki sposób działać, by tak się stało. Kolejnym krokiem jest dobór adekwatnych metod. Będą one stanowić uzupełnienie i konkretyzację procedur. Procedury z założenia określają pewne ramy zachowań, jednak może istnieć wiele rozwiązań, które się w nich mieszczą.

Krok 4: Opisy stanowisk pracy

Aktualne opisy stanowisk pracy pozwalają na ustalenie zakresu obowiązków, a przez to osób odpowiedzialnych za poszczególne działania. Co więcej, na ich podstawie możliwe jest ustalenie kogo dotyczą poszczególne procedury i kto może stanowić cenną pomoc w opracowaniu skutecznego systemu zarządzania jakością w odniesieniu do dotyczącego go wycinka działalności placówki.

O czym jeszcze warto pamiętać?

Samo wprowadzenie wewnętrznego systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem nie wystarczy. Wymaga on monitorowania jego skuteczności i wprowadzania ewentualnych aktualizacji. Z tego względu uważam, że istotne jest zaplanowanie w systemie okresowych przeglądów procedur, podobnie jak w odniesieniu do procedur sanitarnych. Niezależnie od tego, czy będzie to sprawdzenie wewnętrzne, czy zamówiony audyt medyczny, pozwoli to na utrzymanie systemu w możliwie użytecznym stanie.

Jakkolwiek może się wydawać, że to kolejna niepotrzebna dawka biurokracji w placówkach medycznych, to wierzę, że rozwijanie systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem przyczyni się do realnej poprawy już istniejących i funkcjonujących na wysokim poziomie świadczeń.

Jeżeli potrzebujesz wsparcia w utworzeniu wewnętrznego systemu zarządzania jakością i bezpieczeństwem lub chcesz sprawdzić zgodność funkcjonowania placówki z przepisami prawa, zachęcam do skontaktowania się z naszą Kancelarią.