Nowe płace w ochronie zdrowia

Dominika Dykier

(Nie)znaczne podwyżki w systemie ochrony zdrowia

Ostatnimi czasy nie cichną głosy o zarobkach w systemie ochrony zdrowia. Wszystko za sprawą nowelizacji ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych [1] (dalej: ustawa).

Obowiązująca od 2017 roku ustawa – w swoim pierwotnym brzmieniu – zakładała, że od 1 stycznia 2022 roku żaden pracownik medyczny nie będzie mógł mieć ustalonego wynagrodzenia zasadniczego na poziomie niższym niż wynikający z ustawy. Wzrost wynagrodzeń mógł następować od 2017 roku stopniowo, by dopiero na początku przyszłego roku osiągnąć docelową kwotę. Jednak na skutek zmian wprowadzonych nowelą przyspieszono moment osiągnięcia docelowych wynagrodzeń aż o pół roku. Jakie jeszcze zmiany nastąpiły w wynagrodzeniach personelu medycznego?

Kogo dotknęły podwyżki?

Wspomniana ustawa reguluje minimalne pensje osób zatrudnionych w podmiotach leczniczych. Ustawa nie znajduje zatem zastosowania do wynagrodzeń z tytułu zawartych umów cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy, do dnia 1 lipca 2021 r. podmiot leczniczy dokonuje podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego pracownika wykonującego zawód medyczny oraz pracownika działalności podstawowej, innego niż pracownik wykonujący zawód medyczny, którego wynagrodzenie jest niższe od najniższego wynagrodzenia zasadniczego.

Przepisy szczegółowo określają kto jest pracownikiem medycznym, a kto pracownikiem działalności podstawowej, innym niż wykonujący zawód medyczny. W konsekwencji nie wszyscy pracownicy, np. szpitala, dostali podwyżki. Wzrost wynagrodzeń objął m.in.:

• lekarzy,
• fizjoterapeutów,
• pielęgniarki,
• diagnostów laboratoryjnych,
• sekretarki medyczne.

Pominięto natomiast pracowników administracyjnych, technicznych, ekonomicznych i gospodarczych. Zatem ani księgowy, ani sekretarka niemedyczna, pomimo zatrudnienia w podmiocie leczniczym, podwyżek nie otrzymali. Ustawa, co prawda, zawiera zapis dotyczący określenia zasad wzrostu wynagrodzeń osób zatrudnionych w ramach stosunku pracy w podmiocie leczniczym, niewykonujących zawodu medycznego, ale jest on na tyle ogólny, że nie gwarantuje nawet wysokości podwyżki.

Najniższe wynagrodzenie zasadnicze dla osób pracujących w ochronie zdrowia

Najniższego wynagrodzenia zasadniczego nie należy mylić z płacą minimalną, czyli tzw. najniższą krajową. Zgodnie z ustawą najniższe wynagrodzenie zasadnicze ustala się jako iloczyn współczynnika pracy określonego w załączniku do ustawy i kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym ustalenie, ogłoszonego przez Prezesa GUS. W 2020 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie wynosiło ok. 5167 zł brutto. Zarobki pracowników medycznych wahają się więc obecnie – w zależności od przyjętego współczynnika – w granicach od ok. 3049 zł brutto dla pracownika działalności podstawowej do ok. 6769 zł brutto dla lekarza specjalisty.

Podczas prac w nad nowelą Senat zaproponował istotny wzrost współczynników pracy, jednakże pomysł nie zyskał poparcia w Sejmie. Współczynniki dla poszczególnych grup zawodowych zostały ostatecznie nieznacznie znowelizowane na korzyść pracowników. Izba niższa parlamentu odrzuciła także postulowane przez Senat zmiany dotyczące konieczności podwyższania wynagrodzenia zasadniczego wraz z podnoszeniem przez pracownika kwalifikacji zawodowych.

Obecnie, niezależnie od poziomu wykształcenia, co do zasady, współczynnik pracy ustala się według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku.

Warto zauważyć, że o kwalifikacjach zawodowych wymaganych na danym stanowisku pracy mowa jest w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami.

Co więcej, ustawa nie gwarantuje wyższych płac zasadniczych dla pracowników legitymujących się długim stażem pracy. Przykładowo, magister czy pielęgniarka z 20-letnim doświadczeniem będzie otrzymywał minimalne wynagrodzenie na takim samym poziomie, co magister/pielęgniarka dopiero rozpoczynający pracę w zawodzie.

Zasady podwyższenia wynagrodzenia dla lekarzy, pielęgniarek i innych pracowników medycznych

Ustawa nakłada na pracodawcę obowiązek określenia sposobu podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego. W pierwszej kolejności pracodawca powinien ustalić go w drodze porozumienia zawartego ze stroną uprawnioną w danym podmiocie leczniczym do zawarcia zakładowego układu zbiorowego pracy. Podmiot, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa zawiera porozumienie z pracownikiem wybranym przez pracowników podmiotu leczniczego do reprezentowania ich interesów. Jeżeli porozumienie nie zostanie zawarte, kierownik podmiotu leczniczego albo – w określonych sytuacjach – podmiot tworzący wydaje zarządzenie, w którym ustala sposób podwyższenia wynagrodzenia.

Ponadto, w celu wdrożenia w życie znowelizowanych przepisów, pracodawca powinien zawrzeć z pracownikami aneksy do umów o pracę, w których zostanie uwzględniona zmiana wynagrodzenia. W ich sporządzeniu pomóc może m.in. kancelaria prawa medycznego.

Nowe wynagrodzenia dla pracowników w ochronie zdrowia – podsumowanie

Wynagrodzenia pracowników ochrony zdrowia zawsze wywołują wiele kontrowersji. Za sprawą nowelizacji przepisów ustawy, pensje pracowników medycznych wzrosły szybciej niż pierwotnie zakładano. Choć kwestią dyskusyjną pozostaje rzeczywisty wzrost zarobków, to warto podkreślić, że osiągnięcie docelowych kwot wynagrodzeń zostało przyspieszone aż o pół roku. Należy mieć jednak na względzie, że nie wszystkie postulaty środowisk medycznych zostały w ten sposób zrealizowane, dlatego już dziś pracownicy systemu ochrony zdrowia zapowiadają, że we wrześniu rozpoczną kolejne protesty.

[1] Ustawa z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 830 z późn. zm.)