Jak „Ustawa Kamilka” wpływa na tajemnicę zawodową lekarza

Bartosz Pawelczyk – radca prawny
Klaudia Juszczak – radca prawny

W placówkach medycznych trwają już zapewne zaawansowane prace w kierunku wdrożenia standardów ochrony małoletnich. Temat „Ustawy Kamilka”, czyli ustawy wprowadzającej zmiany do przepisów ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich nie cichnie. Wprowadzone zmiany mają na celu ochronę dzieci przed przemocą i przestępstwami seksualnymi. Przypominamy, że na wprowadzenie standardów ochrony małoletnich zarządzający placówkami medycznymi mają czas do 15 sierpnia 2024 r.

Pakiet ochrony małoletnich

W ramach szczególnych środków ochrony małoletnich, obok standardów ochrony małoletnich, przewidziano także analizę zdarzeń, w wyniku których małoletni na skutek działania rodzica albo opiekuna prawnego lub faktycznego poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Jaki ma ona związek z zadaniami lekarza?

Otóż, na mocy wprowadzonych zmian prawnych, przy Ministrze Sprawiedliwości działa Zespół do spraw analizy zdarzeń, na skutek których małoletni poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Zadaniem Zespołu jest analizowanie takich zdarzeń, co do których zachodzi uzasadnione przypuszczenie lub zostało stwierdzone, że stanowi umyślny czyn zabroniony określony w Kodeksie karnym, popełniony przez rodzica albo opiekuna prawnego lub faktycznego, jeżeli ich skutkiem jest śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu małoletniego. Celem analizy jest ocena funkcjonowania ochrony małoletnich przed krzywdzeniem oraz określenie działań usprawniających to funkcjonowanie i umożliwiających zapobieganie podobnym zdarzeniom.

Uprawnienia Zespołu do spraw analizy zdarzeń

Zgodnie z przepisem art. 22e ust. 4 ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich w skład Zespołu do spraw analizy zdarzeń wchodzi siedmiu stałych ekspertów: po jednym z dziedziny prawa, pediatrii, psychologii, psychiatrii, pedagogiki, socjologii oraz pracy socjalnej albo resocjalizacji.

Zespołowi przysługuje szereg uprawnień związanych w szczególności z wysłuchaniem osób, występowaniem z wnioskami o udzielenie informacji, udostępnienia akt, dokumentów, zapisów z monitoringu lub innych danych.

Co istotne, członkowie grupy ekspertów mają również prawo do zapoznania się z informacjami stanowiącymi tajemnicę zawodową lekarza i lekarza dentysty, osoby wykonującej zawód medyczny, pielęgniarki i położnej, osoby wykonującej czynności wynikające z ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, psychologa, pracownika socjalnego, pracownika okręgowego ośrodka wychowawczego, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich.

Tajemnica zawodowa

Omawiając wybrany zakres tajemnicy zawodowej należy wskazać, że ustawowy obowiązek każdego lekarza obejmuje zachowanie w tajemnicy informacji związanych z pacjentem uzyskanych w związku z wykonywanym przez lekarza zawodem i wynika on z przepisu art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Z kolei zgodnie z przepisem art. 13 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta pacjent ma prawo do zachowania w tajemnicy przez osoby wykonujące zawód medyczny, w tym udzielające mu świadczeń zdrowotnych, informacji z nim związanych, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu medycznego. Z prawem pacjenta nierozerwalnie związany jest obowiązek zachowania w tajemnicy przez osoby wykonujące zawód medyczny informacji związanych z pacjentem, w szczególności z jego stanem zdrowia. Podobnie pielęgniarka i położna są obowiązane do zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.

Tajemnica zawodowa lekarza oraz innych grup zawodowych nie ma charakteru bezwzględnego. Przepisy poszczególnych ustaw regulujących tajemnicę zawodową przewidują jej wyłączenia, do których dodać trzeba także korelację z uprawnieniami członków grupy ekspertów wprowadzonymi do porządku prawnego „Ustawą Kamilka”.  Należy podkreślić, że eksperci w toku prowadzonych działań są niezależni oraz obowiązani do zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych w toku prowadzonej analizy zdarzenia.

Nadrzędny cel regulacji

Nie ulega wątpliwości, że wprowadzone zmiany mają na celu ochronę najmłodszych przed przemocą i przestępstwami seksualnymi. Wprowadzenie i stosowanie szczególnych środków ochrony przeciwdziałających zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i szczególnych środków ochrony małoletnich mają ścisły związek z obowiązkami ciążącymi na placówkach medycznych i lekarzach. Wprowadzenie standardów ochrony małoletnich, jak również wzajemna zależność uprawnień grupy ekspertów z właściwą realizacją przez lekarzy oraz inne osoby uczestniczące w procesie leczenia ciążących na nich obowiązków, w tym obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej mają zapewnić bezpieczeństwo dzieci i ochronę bezbronnych przed krzywdzeniem. Należy jednak pamiętać, że ujawnienie tajemnicy zawodowej każdorazowo musi opierać się na podstawie przepisów prawa.

Artykuł został opublikowany w Biuletynie Wielkopolskiej Izby Lekarskiej.