Procedury medyczne w przychodni – dodatek czy obowiązek?

Natalia Paradowska – radca prawny

Czy przychodnia powinna posiadać procedury medyczne? Czy organy kontroli mogą żądać okazania takich procedur? A jeśli tak, to jakich? Na kim spoczywa obowiązek ich utworzenia?

Takie pytania zadaje sobie wielu właścicieli przychodni. Tworząc podmiot leczniczy, albo przejmując go w wyniku jego sprzedaży, właściciel podmiotu powinien ustalić, jaką dokumentację zobowiązany jest posiadać podmiot leczniczy w zależności od rodzaju i zakresu świadczonych usług zdrowotnych. Jest to kluczowe z punktu widzenia ewentualnej odpowiedzialności cywilnej w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, a także realizacji praw pacjenta, czy też wykazania przed organami kontroli, że świadczenia udzielane są zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

O ile oczywistym jest, że konieczne jest stworzenie regulaminu organizacyjnego, który będzie określał zasady funkcjonowania podmiotu leczniczego, często właściciele podmiotów leczniczych, zwłaszcza tych małych albo tych, które udzielają świadczeń zdrowotnych jedynie w wąskim zakresie, nie widzą potrzeby tworzenia procedur medycznych w przychodni. Takie podejście może jednak przysporzyć problemów. Dlaczego?

Rodzaje procedur medycznych w przychodni

Obowiązek posiadania niektórych procedur medycznych w przychodni wynika z powszechnie obowiązujących przepisów prawa. O jakie procedury medyczne chodzi? Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, kierownicy podmiotów leczniczych oraz inne osoby udzielające świadczeń zdrowotnych są obowiązani do podejmowania działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych zaś działania te obejmują w szczególności opracowanie, wdrożenie i nadzór nad procedurami zapobiegającymi zakażeniom i chorobom zakaźnym związanym z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, w tym dekontaminacji:
a) skóry i błon śluzowych lub innych tkanek,
b) wyrobów medycznych, wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro, wyposażenia wyrobów medycznych, wyposażenia wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro i aktywnych wyrobów medycznych do implantacji, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych, oraz powierzchni pomieszczeń i urządzeń

Zgodnie zaś art. 16 ww. ustawy osoby inne niż udzielające świadczeń zdrowotnych podejmujące czynności, w trakcie wykonywania których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich, są obowiązane do wdrożenia i stosowania procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi. Procedury takie powinny regulować sposób postępowania przy wykonywaniu czynności, w trakcie których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich, zasady stosowania sprzętu poddawanego sterylizacji oraz sposoby przeprowadzania dezynfekcji skóry i błon śluzowych oraz dekontaminacji pomieszczeń i urządzeń.

W związku z powyższym organ sanitarny, przeprowadzając kontrolę w przychodni, może żądać przedłożenia następujących procedur medycznych:
1) zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym związanym z udzielaniem świadczeń zdrowotnych;

2) bezpiecznego postępowania z ostrymi narzędziami, w tym będącymi odpadami medycznymi,

3) postępowania poekspozycyjnego umożliwiająca niezwłoczne udzielenie poszkodowanemu pomocy medycznej oraz zapobieżenie skutkom narażenia, a także objęcie go profilaktyczną opieką zdrowotną po narażeniu zgodnie z aktualną wiedzą medyczną.

Obowiązek posiadania wymienionych wyżej procedur medycznych w przychodni wynika ponadto z rozporządzenia Ministra Zdrowia z 6 czerwca 2013 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

Kto odpowiada za utworzenie procedur medycznych w przychodni?

W myśl art. 46 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, odpowiedzialność za zarządzanie podmiotem leczniczym ponosi kierownik podmiotu leczniczego. Kierownik podmiotu leczniczego w ramach uprawnień do zarządzania tym pomiotem, co jednocześnie stanowi jego obowiązek, odpowiedzialny jest za właściwą jego strukturę umożliwiającą właściwe wykonywanie zadań tego podmiotu, przede wszystkim polegających na udzielaniu świadczeń zdrowotnych określonych w statucie podmiotu leczniczego.

Zakres ten jest bardzo szeroki, albowiem obejmuje konieczność podejmowania działań skutkujących odpowiednim: zatrudnieniem w poszczególnych grupach zawodowych, wyposażeniem podmiotu leczniczego we właściwą aparaturę medyczną, stanem technicznym budynków w stanie odpowiadającym wymogom określonym we właściwych przepisach, zapewnienie właściwego poziomu finansowania m.in. poprzez zawarcie umowy/ów na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych czy pozyskiwanie środków z innych źródeł, a wreszcie wdrożeniem odpowiednich procedur medycznych.

Nie można zapominać przy tym, iż procedury medyczne w przychodni zmierzają do poprawy jakości świadczonych usług medycznych oraz bezpieczeństwa pacjenta i personelu medycznego. Stąd ich wprowadzenie z pewnością wpłynie na poprawę funkcjonowania przychodni.