Wystąpienie wspólnika ze spółki osobowej

Laura Marciniak – radca prawny

Zacznijmy od tego kiedy mamy do czynienia ze sprzedażą przedsiębiorstwa?

Ze sprzedażą przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55(1) Kodeksu cywilnego najczęściej mamy do czynienia w momencie, gdy przedsiębiorca, którego przedsiębiorstwo ma podlegać sprzedaży prowadzi je w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej. Sprzedać przedsiębiorstwo, a w zasadzie jego zorganizowaną część, może również przedsiębiorca działający w ramach spółki prawa handlowego, w sytuacji gdy spółka ta prowadzi działalność na różnych polach gospodarczych lub w różnych lokalizacjach, a sprzedaży podlegać ma tylko pewien wycinek jej działalności. W takim przypadku nie jest bowiem celowe dokonanie sprzedaży całej spółki (udziałów lub akcji w spółce kapitałowej czy też ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej).

Jak wygląda kwestia odpowiedzialności nabywcy przedsiębiorstwa za zobowiązania związane z nabywanym przedsiębiorstwem?

Jeśli kupujesz przedsiębiorstwo, musisz mieć świadomość, że możesz ponosić odpowiedzialność za zobowiązania związane z nabywanym przedsiębiorstwem, które powstaną zanim przedsiębiorstwo przejdzie w Twoje ręce. Nabywca przedsiębiorstwa jest bowiem odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą przedsiębiorstwa za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, chyba że w chwili zakupu przedsiębiorstwa o nich nie wiedział, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa ogranicza się do wartości nabywanego przedsiębiorstwa.

Na czym polega odpowiedzialność solidarna zbywcy i nabywcy przedsiębiorstwa za zobowiązania związane z przedsiębiorstwem?

Istotą odpowiedzialności solidarnej jest to, że wierzyciel może żądać spełnienia zobowiązania (zapłaty długu) zarówno od zbywcy, jak i nabywcy przedsiębiorstwa równocześnie, jak i wyłącznie od zbywcy lub wyłącznie od nabywcy (wedle swojego wyboru). Zarówno zbywca, jak i nabywca przedsiębiorstwa zobowiązani są spełnić całe świadczenie na żądanie wierzyciela, w przypadku gdy ten zwróci się do któregoś z nich o uregulowanie zobowiązania. Jeżeli jako nabywca przedsiębiorstwa, a zarazem dłużnik solidarny spełnisz całość świadczenia, możesz żądać od zbywcy zwrotu połowy zapłaconej przez Ciebie  kwoty.

Co zrobić, aby nie ponosić odpowiedzialności za zobowiązania zbywcy przedsiębiorstwa związane z jego prowadzeniem?

Jak zostało wskazane, nabywca przedsiębiorstwa nie będzie ponosił odpowiedzialności za zobowiązania zbywcy przedsiębiorstwa związane z jego prowadzeniem, jeżeli w chwili nabycia przedsiębiorstwa nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Aby uwolnić się od odpowiedzialności, a w zasadzie zweryfikować, czy istnieją zobowiązania, za którego jako nabywca możesz ponosić odpowiedzialność, powinien dogłębnie zweryfikować sytuację prawną i faktyczną przedsiębiorstwa oraz posiadać dowody  podjętych w tym celu działań. Narzędziem służącym do weryfikacji stanu nabywanego przedsiębiorstwa, w tym związanych z nim zobowiązań jest przeprowadzenie jego audytu (tzw. due diligence).

Odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa za zobowiązania podatkowe związane z przedsiębiorstwem

W kwestii odpowiedzialności nabywcy przedsiębiorstwa za zobowiązania podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą ustawodawca wprowadził odrębne regulacje w ustawie – Ordynacja podatkowa. Wynika z nich, że nabywca odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, chyba że przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wiedzieć o tych zaległościach. Zakres odpowiedzialności nabywcy jest ograniczony do wartości nabytego przedsiębiorstwa. Zachowaniem należytej staranności w tym zakresie jest uzyskanie przed nabyciem przedsiębiorstwa zaświadczenia o wysokości zobowiązań podatkowych zbywcy przedsiębiorstwa. Przepisy Ordynacji podatkowej wprost zresztą wskazują, że nabywca przedsiębiorstwa nie odpowiada za zaległości podatkowe, które nie zostały wykazane w tym zaświadczeniu. Należy jednak pamiętać, że zaświadczenie jest ważne 30 dni.

Co jeszcze można zrobić, aby uchronić się od odpowiedzialności za zobowiązania związane z nabywanym przedsiębiorstwem?

Zmiana zasad odpowiedzialności nabywcy i zbywcy przedsiębiorstwa za zobowiązania zbywcy związane z jego prowadzeniem możliwa jest za zgodą wierzyciela. Jeśli więc już zidentyfikujesz potencjalne zobowiązania, za które jako nabywca przedsiębiorstwa mógłbyś ponosić odpowiedzialność, możliwe jest ustalenie ze zbywcą i wierzycielem odmiennych niż kodeksowe zasad odpowiedzialności za te zobowiązania. Dopuszczalne jest więc zwolnienie zbywcy lub nabywcy przedsiębiorstwa z ponoszenia odpowiedzialności za dotychczasowe zobowiązania związane z przedsiębiorstwem, jednak aby było to bezpieczne i skuteczne należy zadbać o podpisanie dodatkowych porozumień regulujących tą materię.

Kolejną rzeczą, którą warto uregulować w umowie jest kwestia oświadczeń zbywcy przedsiębiorstwa odnoszących się do stanu przedsiębiorstwa, uregulowanie zasad odpowiedzialności zbywcy przedsiębiorstwa względem nabywcy oraz przewidzenie kar umownych.

Zakup przedsiębiorstwa z pewnością otwiera przed nabywcą nowe możliwości i daje szanse rozwoju. Należy jednak poświęcić szczególną uwagę weryfikacji stanu prawnego i faktycznego przedsiębiorstwa, zadbać o właściwe przygotowanie postanowień umowy sprzedaży przedsiębiorstwa oraz ewentualnych dodatkowych porozumień dotyczących odpowiedzialności za zobowiązania. Celem nabywcy przedsiębiorstwa powinno być bowiem zminimalizowanie ryzyka ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania, na których powstanie nie miał on wpływu.

Jeśli interesuje Cię temat sprzedaży przedsiębiorstwa lub spółki – placówki medycznej posiadającej kontrakt specjalistyczny z NFZ, w tym kwestia przeniesienia tego kontraktu, więcej możesz przeczytać w innym naszym wpisie (link – https://pawelczyk-kozik.pl/sprzedaz-placowki-medycznej-z-kontraktem-specjalistycznym-z-nfz-w-ramach-sprzedazy-przedsiebiorstwa-lub-spolki/).

Z kolei o sprzedaży placówki POZ, w szczególności pod kątem przeniesienia deklaracji pacjentów, szerzej pisaliśmy tutaj.