Prowadzenie biznesu w ramach spółki jawnej – zalety i wady

Aleksandra Mazgajska

Decydując się na rozpoczęcie, a następnie prowadzenie biznesu wspólnie z inną osobą lub osobami warto przemyśleć wybór najkorzystniejszej formy prawnej działalności gospodarczej. Obowiązujące przepisy prawa przewidują w tym zakresie różne rozwiązania, w tym m.in. utworzenie spółki jawnej, spółki komandytowej czy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Nie każda jednak z powyżej wymienionych spółek – z uwagi na swoją specyfikę – może okazać się odpowiednia w danych relacjach biznesowych.

W przedmiotowym artykule omówimy podstawowe zalety i wady spółki jawnej, która jest modelowym typem spółki osobowej.

Spółka jawna  – ogólny zarys

Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu Spółek Handlowych (dalej: KSH) spółka jawna prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Wspólnikami spółki jawnej mogą być osoby fizyczne, osoby prawne, a także jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, np. spółki osobowe. Co istotne, spółka jawna może być założona przez co najmniej dwóch wspólników. Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna” (art. 24 § 1 KSH). W obrocie można używać skrótu ,,sp. j.”. Warto dodać, że spółka jawna może powstać również w wyniku przekształcenia spółki cywilnej, co jest ciekawym rozwiązaniem dla przedsiębiorców już prowadzących działalność gospodarczą, a chcących dostosować formę prawną do potrzeb swojego biznesu.

Zalety spółki jawnej

Nieskomplikowana procedura rejestracji spółki jawnej

Spółka jawna powstaje z chwilą rejestracji w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (dalej: KRS). Aby jednak sąd rejestrowy dokonał wpisu spółki jawnej do KRS należy dopełnić kilku formalności. Przede wszystkim należy zawrzeć umowę spółki jawnej. Koszty związane z rejestracją spółki jawnej w KRS nie są zbyt wysokie. Łącznie wynoszą one 600 zł. Na tę kwotę składają się: opłata sądowa od wniosku za rejestrację podmiotu w ww. rejestrze w kwocie 500 zł oraz opłata za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym w kwocie 100 zł. Warto dodać, że spółka jawna może zostać założona również w pełni przez Internet za pośrednictwem systemu S24, a więc bez wychodzenia z domu. Wówczas koszty rejestracji spółki są nawet niższe – łącznie 350 zł, w tym opłata sądowa od wniosku w kwocie 250 zł.

Brak wymogu formy aktu notarialnego

Przepisy KSH wymagają dla zawarcia umowy spółki jawnej zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Nie ma zatem konieczności spełnienia wymogu formy aktu notarialnego, jak to ma miejsce np. przy spółce komandytowej czy spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Co więcej, w przypadku podjęcia decyzji o założeniu spółki jawnej za pośrednictwem systemu S24, umowa spółki zostanie zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym.

Brak wymogu minimalnego kapitału zakładowego

Niewątpliwą kolejną zaletą spółki jawnej jest brak wymogu wniesienia do spółki przez wspólników minimalnego kapitału zakładowego, który to wymóg występuje np. przy spółce z o.o.

Wspólnicy mają obowiązek wniesienia do spółki określonych wkładów, jednak mogą to być wkłady pieniężne, jak i wkłady niepieniężne. Przepisy Kodeksu spółek handlowych nie określają minimalnej wartości wkładów, co niewątpliwie umożliwia rozpoczęcie działalności gospodarczej bez konieczności posiadania z góry określonego zaplecza finansowego. Wspólnicy mogą swobodnie decydować o wysokości wnoszonych wkładów mając na względzie m.in. potrzeby przyszłej firmy.

Podmiotowość prawna

Spółka jawna ma zdolność prawną, a więc może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, pozywać i być pozywana oraz zaciągać zobowiązania. Spółka jawna może zatem np. zatrudniać pracowników, być stroną umów, w tym umów kredytu. Spółka jawna posiada własny majątek, który jest odrębny od majątku wspólników. Należy podkreślić, że podmiotowość prawną spółka jawna uzyskuje z chwilą rejestracji do KRS.

Nieskomplikowane zasady prowadzenia spółki jawnej

Przepisy KSH umożliwiają wspólnikom pewną swobodę w kształtowaniu postanowień umowy spółki jawnej, co czyni tę spółkę jedną z chętniej wybieranych form prawnych działalności gospodarczej. Wspólnicy spółki jawnej mają możliwość dość elastycznego dostosowania umowy spółki do potrzeb wspólnego biznesu. W spółce jawnej nie działają określone przez przepisy prawa organy spółki, do których należy podejmowanie bieżących decyzji dotyczących spraw spółki, jak ma to miejsce np. w  spółce z o.o. Co do zasady, każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki oraz prawo do jej reprezentacji.

Wady spółki jawnej

Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej

Spółka jawna mimo wielu zalet, posiada również swoje wady, a podstawową z nich jest  odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.

Zgodnie z art. 22 § 2 KSH „każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem art. 31.” Wspólnicy spółki jawnej odpowiadają za zobowiązania spółki osobiście całym swoim majątkiem, bez żadnych ograniczeń. Odpowiedzialność wspólników ma jednak charakter subsydiarny, a zatem w pierwszej kolejności to spółka odpowiada za swoje długi. Dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, a więc majątek spółki nie wystarczy na zaspokojenie wierzytelności, wierzyciel spółki może skierować egzekucję wobec każdego wspólnika. Dodatkowo, odpowiedzialność wspólników spółki jawnej ma również charakter solidarny, co oznacza że każdy wspólnik spółki jawnej odpowiada za zobowiązania spółki solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.

Szerzej o odpowiedzialności wspólników spółki jawnej pisaliśmy tutaj .

Obowiązek odprowadzania składek ZUS

Wspólnicy spółki jawnej będący osobami fizycznymi traktowani są jak osoby wykonujące pozarolniczą działalność gospodarczą, a więc przedsiębiorcy jednoosobowi. Z tego względu mają oni obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne.

Brak formy spółki jawnej w organizacji

Zawarcie umowy spółki jawnej przez jej wspólników nie przesądza o możliwości działania spółki na rynku, w tym np. zawierania umów. Pewnym zatem mankamentem jest to, że spółka jawna może prowadzić działalność gospodarczą dopiero z momentem rejestracji w KRS, który nie jest z góry wspólnikom znany. Przepisy prawa nie przewidują formy spółki jawnej w organizacji, jak to ma miejsce w odniesieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Wspólnicy, którym jednak zależy na szybkim rozpoczęciu biznesu mogą założyć spółkę jawną za pośrednictwem systemu S24. W  tym bowiem trybie czas oczekiwania na rejestrację spółki w KRS jest zdecydowanie krótszy.

Spółka jawna ze względu na swoje liczne zalety jest bardzo ciekawym rozwiązaniem i jedną z chętniej wybieranych form prowadzenia działalności gospodarczej. Warto jednak pamiętać o istotnej wadzie tej spółki, jaką jest kwestia – określonej przez przepisy prawa – odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki. Ważne jest zatem z kim planujemy prowadzić wspólny biznes. Wzajemne zaufanie wspólników stanowi niewątpliwie fundament dobrze prosperującej spółki jawnej.