Lepiej zapobiegać niż leczyć – czyli o bieżącym monitoringu prawnym

Biuletyn Informacyjny Wielkopolskiej Izby Lekarskiej w Poznaniu | nr 5 (244)

Po­niż­szy sce­na­riusz wy­da­je się być dość po­wszech­ny. Stwo­rzo­ne przed la­ty, na po­cząt­ku dzia­łal­no­ści ga­bi­ne­tu do­ku­men­ty, re­gu­la­mi­ny, wzo­ry umów z per­so­ne­lem i in­ne for­mu­la­rze wciąż funk­cjo­nu­ją. Każda do­ku­men­ta­cja me­dycz­na jest pro­wa­dzo­na na ku­pio­nych kie­dyś go­to­wych for­mu­la­rzach. Stwo­rzo­ne daw­no te­mu ta­bli­ce in­for­ma­cyj­ne na ko­ry­ta­rzu przy­chod­ni nie by­ły od te­go cza­su zmie­nia­ne. Wła­ści­cie­lom podmio­tów lecz­ni­czych to­wa­rzy­szy cza­sem świa­do­mość, że pew­nie nie wszyst­ko jest w tym wzglę­dzie pra­wi­dło­we i ak­tu­al­ne, ale sko­ro ga­bi­net funk­cjo­nu­je, to – pó­ki nie ma wy­raź­ne­go im­pul­su – zwy­kle nie ma też mo­ty­wa­cji do spraw­dze­nia tych kwe­stii. Po­dob­nie jak pa­cjen­ci za­zwy­czaj przy­cho­dzą do le­ka­rza do­pie­ro, gdy ból za­czy­na im moc­no do­skwie­rać, za­miast sto­so­wać pro­fi­lak­ty­kę, tak też le­ka­rze pro­wa­dzą­cy wła­sne przy­chod­nie i ga­bi­nety czę­sto zwra­ca­ją uwa­gę na prze­strze­ga­nie ak­tu­al­nych wy­mo­gów praw­nych do­pie­ro w przy­pad­ku, gdy po­ja­wia­ją się na tym tle pro­ble­my. Wte­dy jed­nak za­ra­dze­nie tym pro­ble­mom jest du­żo trud­niej­sze, bar­dziej cza­so- i kosz­to­ch­łon­ne, a by­wa, że w ogó­le już nie­moż­li­we.

W tej Pi­guł­ce praw­nej za­chę­ca­my Pań­stwa do prze­my­śle­nia za­sad­no­ści cy­klicz­ne­go spraw­dza­nia, czy pro­wa­dzo­na przez podmiot lecz­ni­czy dzia­łal­ność speł­nia ak­tu­al­ne wy­mo­gi praw­ne. W tym ce­lu chcie­li­by­śmy po­dzie­lić się z Pań­stwem do­świad­cze­nia­mi z licz­nych au­dy­tów prze­pro­wa­dzo­nych przez nas w tym za­kre­sie.

Wy­mo­gi ze stro­ny NFZ

Dla podmio­tów udzie­la­ją­cych świad­czeń w ra­mach umów z NFZ ta sfe­ra ma nie­wąt­pli­wie klu­czo­we zna­cze­nie. Z uwa­gi na wie­lość wy­mo­gów, zwra­ca­my uwa­gę je­dy­nie na wy­bra­ne spo­śród nich, któ­re są bar­dzo ła­twe do zwe­ry­fi­ko­wa­nia w to­ku kon­tro­li:

• ter­mi­no­we zgła­sza­nie zmian w har­mo­no­gra­mach per­so­ne­lu i w za­so­bach sprzę­to­wych,
• ter­mi­no­we zgła­sza­nie przerw w udzie­la­niu świad­czeń zdro­wot­nych,
• pra­wi­dło­we ozna­cze­nie pla­có­wek lo­go NFZ,
• umiesz­cze­nie sze­re­gu in­for­ma­cji za­rów­no we­wnątrz bu­dyn­ków, w któ­rych udzie­la­ne są świad­cze­nia zdro­wot­ne, jak i w ta­ki spo­sób, by wy­ma­ga­ne spo­śród nich by­ły wi­docz­ne tak­że z ze­wnątrz bu­dyn­ku,
• sprzęt i wy­po­sa­że­nie zgło­szo­ne w ra­mach umo­wy z NFZ mu­szą się znaj­do­wać na te­re­nie podmio­tu lecz­ni­cze­go, z ak­tu­al­ny­mi ate­sta­mi i prze­glą­da­mi,
• pra­wi­dło­we pro­wa­dze­nie list ocze­ku­ją­cych,
• speł­nia­nie przez ca­ły zgło­szo­ny per­so­nel wy­ma­ga­nych kwa­li­fi­ka­cji,
• prze­by­wa­nie w pla­ców­kach przez zgło­szo­ny w har­mo­no­gra­mach per­so­nel w dniach i go­dzi­nach zgło­szo­nych do NFZ (tak­że wte­dy, gdy kon­trakt z NFZ jest w da­nym mie­sią­cu już wy­ko­na­ny),
• pra­wi­dło­we od­se­pa­ro­wa­nie świad­czeń udzie­la­nych w ra­mach NFZ i pry­wat­nie.

Wy­mo­gi sa­ni­tar­ne

Ch­cie­li­by­śmy zwró­cić też Pań­stwa uwa­gę na mo­ni­to­ro­wa­nie, czy podmiot lecz­ni­czy speł­nia bar­dzo licz­ne wy­mo­gi we­ry­fi­ko­wa­ne przez or­ga­ny In­spek­cji Sa­ni­tar­nej, wy­ni­ka­ją­ce m.in. z roz­po­rzą­dze­nia Mi­ni­stra Zdro­wia z dnia 26 czerw­ca 2012 ro­ku w spra­wie szcze­gó­ło­wych wy­ma­gań, ja­kim po­win­ny od­po­wia­dać po­miesz­cze­nia i urzą­dze­nia podmio­tu wy­ko­nu­ją­ce­go dzia­łal­ność lecz­ni­czą (Dz.U.2012.739). Do­świad­cze­nie po­ka­zu­je, że wy­mo­gi te za­zwy­czaj są speł­niane w dniu prze­pro­wa­dza­nia kon­tro­li, róż­nie zaś by­wa po jej za­koń­cze­niu. Tym­cza­sem speł­nie­nie tych wy­mo­gów ma ogrom­ne zna­cze­nie nie tyl­ko ze wzglę­du na bez­pie­czeń­stwo pa­cjen­tów, ale tak­że bez­pie­czeń­stwo Pań­stwa podmio­tów lecz­ni­czych – bo­wiem w przy­pad­ku po­waż­nych rosz­czeń pa­cjen­tów, gdy do spra­wy wkra­cza po­li­cja lub pro­kuratora, czę­sto jest za póź­no na gwał­tow­ne na­pra­wia­nie za­nie­dbań. Zaś ich stwier­dze­nie za­wsze jest wy­ko­rzy­sty­wa­ne na nie­ko­rzyść wła­ści­cie­li ga­bi­ne­tów i per­so­ne­lu me­dycz­ne­go.

Do­ku­men­ta­cja me­dycz­na

Pra­wi­dło­we, do­kład­ne pro­wa­dze­nie do­ku­men­ta­cji me­dycz­nej nie tyl­ko sta­no­wi obo­wią­zek, ale – jak po­ka­zu­je na­sze do­świad­cze­nie – zde­cy­do­wa­nie zwięk­sza bez­pie­czeń­stwo na wy­pa­dek rosz­czeń pa­cjen­tów. Do­brze pro­wa­dzo­na do­ku­men­ta­cja me­dycz­na jest w przy­pad­ku spo­rów przy­ja­cie­lem le­ka­rza. Oka­zu­je się, że speł­nie­nie w tym ob­sza­rze wszyst­kich wy­mo­gów praw­nych wca­le nie jest jed­nak ła­twym za­da­niem. War­to za­tem nie tyl­ko na bie­żą­co kon­tro­lo­wać tę sfe­rę funk­cjo­no­wa­nia przy­chod­ni, ale tak­że – co ja­kiś czas – zwe­ry­fi­ko­wać ku­pio­ne lub przy­go­to­wa­ne przed la­ty sza­blo­ny, któ­ry­mi się po­słu­gu­je­my.

Zgo­dy na le­cze­nie

W świe­tle obo­wią­zu­ją­cych prze­pi­sów, uzy­ska­nie zgo­dy pa­cjen­ta jest wa­run­kiem ko­niecz­nym udzie­le­nia pa­cjen­to­wi ja­kie­go­kol­wiek świad­cze­nia zdro­wot­ne­go. Zgo­da ta­ka, co do za­sa­dy, mo­że być wy­ra­żo­na w do­wol­ny spo­sób, w tym ust­nie. Jed­nak­że w przy­pad­ku za­bie­gu ope­ra­cyj­ne­go al­bo za­sto­so­wa­nia me­to­dy le­cze­nia lub dia­gno­sty­ki stwa­rza­ją­cych podwyż­szo­ne ry­zy­ko dla pa­cjen­ta, zgo­dę wy­ra­ża się w for­mie pi­sem­nej. Ma­jąc na uwa­dze Pań­stwa bez­pie­czeń­stwo, su­ge­ru­je­my, aby we wszel­kich przy­pad­kach oce­nia­nych przez Pań­stwa ja­ko bar­dziej ry­zy­kowne, w tym zwłasz­cza w przy­pad­ku na­ru­sze­nia cią­gło­ści tka­nek, od­bie­rać od pa­cjen­tów zgo­dę na pi­śmie. Ta­ki do­ku­ment zgo­dy jest bar­dzo sil­nym na­rzę­dziem obro­ny przed ewen­tu­al­ny­mi rosz­cze­nia­mi ze stro­ny pa­cjen­tów. Jed­no­cze­śnie jed­nak zwra­ca­my uwa­gę, że do­ku­ment ta­ki po­wi­nien mieć ści­śle okre­ślo­ną treść, m.in. mu­si od­no­sić się do kon­kret­ne­go świad­cze­nia zdro­wot­ne­go i obej­mo­wać oświad­cze­nie pa­cjen­ta, że uzy­skał od le­ka­rza na­le­ży­te in­for­ma­cje. Nie­pra­wi­dło­we spo­rzą­dze­nie do­ku­mentu zgo­dy mo­że bo­wiem skut­ko­wać uzna­niem jej za nie­waż­ną, co ro­dzić mo­że bar­dzo po­waż­ne kon­se­kwen­cje.

Za­sa­dy współ­pra­cy z per­so­ne­lem

Per­so­nel me­dycz­ny za­trud­nia­ny jest za­zwy­czaj na pod­sta­wie umów o współ­pra­cy w ra­mach pro­wa­dzo­nej przez le­ka­rzy wła­snych dzia­łal­no­ści go­spo­dar­czych lub na pod­sta­wie umów o pra­cę (szcze­gól­nie w od­nie­sie­niu do per­so­ne­lu po­moc­ni­cze­go). W nie­któ­rych przy­pad­kach le­ka­rze je­dy­nie podnaj­mu­ją od przy­chod­ni po­miesz­cze­nia, w któ­rych udzie­la­ją świad­czeń. Treść za­war­tych umów nie jest bez zna­cze­nia, bo­wiem skut­ki po­szcze­gól­nych po­sta­no­wień mo­gą mieć bar­dzo istot­ne zna­cze­nie np. w przy­pad­ku nie­wy­wią­zy­wa­nia się przez per­so­nel ze swo­ich obo­wiąz­ków, wy­stą­pie­nia przez pa­cjen­tów z rosz­cze­nia­mi od­szko­do­waw­czy­mi czy na­ło­że­nia kar przez NFZ. Dla­te­go za­chę­ca­my Pań­stwa do zwró­ce­nia uwa­gi na treść umów, któ­ry­mi po­słu­gu­ją się Pań­stwo w ra­mach pro­wa­dzo­nej dzia­łal­no­ści. War­to, by nie by­ły one sza­blo­no­we, lecz do­sto­so­wa­ne do spe­cy­fi­ki Pań­stwa podmio­tu.

Kon­se­kwen­cje praw­ne

Każ­dy z or­ga­nów kon­tro­l­nych jest upra­wio­ny do na­kła­da­nia sank­cji za stwier­dzo­ne przez sie­bie na­ru­sze­nia.
Dla podmio­tów udzie­la­ją­cych świad­czeń w ra­mach NFZ do­tkli­we są zwłasz­cza skut­ki na­kła­da­nia kar umow­nych przez tę in­sty­tu­cję w wy­ni­ku po­stę­po­wań kon­tro­l­nych. Ka­ra ta­ka ozna­cza bo­wiem nie tyl­ko stra­tę fi­nan­so­wą, ale w przy­pad­ku okre­ślo­nych ro­dza­jów na­ru­szeń wią­że się z ujem­ny­mi punk­ta­mi w ra­mach ko­lej­ne­go kon­kur­su o za­war­cie umów z NFZ. W przy­pad­kach naj­po­waż­niej­szych na­ru­szeń sank­cją mo­że być na­wet roz­wią­za­nie przez NFZ, w ca­ło­ści lub czę­ści, umo­wy za­war­tej z da­nym świad­cze­nio­daw­cą. To zaś nie tyl­ko po­wo­du­je utra­tę źró­dła do­cho­dów, ale po­zba­wia da­ny podmiot moż­li­wo­ści uzy­ska­nia kon­trak­tu w ko­lej­nym kon­kur­sie.
Co­raz częst­szym zja­wi­skiem są rosz­cze­nia od­szko­do­waw­cze ze stro­ny pa­cjen­tów. W prak­ty­ce do­ty­czą one za­rów­no błę­dów w sztu­ce le­kar­skiej, jak i in­nych na­ru­szeń praw pa­cjen­ta. Po­stę­po­wa­niom od­szko­do­waw­czym to­wa­rzy­szą nie­rzad­ko tak­że spra­wy kar­ne, np. w związ­ku z wy­wo­ła­niem roz­stro­ju zdro­wia pa­cjen­ta czy nie­umyśl­ne­go spo­wo­do­wa­nia śmier­ci, ale prze­stęp­stwem jest tak­że wy­ko­na­nie za­bie­gu lecz­ni­cze­go bez zgo­dy pa­cjen­ta.
Za­chę­ca­my za­tem do do­ko­ny­wa­nia okre­so­wej we­ry­fi­ka­cji pra­wi­dło­wo­ści pro­wa­dze­nia dzia­łal­no­ści lecz­ni­czej pod wzglę­dem praw­nym. W dłuż­szej per­spek­ty­wie ta­kie dzia­ła­nia nie tyl­ko zde­cy­do­wa­nie zwięk­sza­ją Pań­stwa bez­pie­czeń­stwo, ale istot­nie przy­czy­nia­ją się do roz­wo­ju fir­my.