Spółka z o.o. i spółka komandytowa jako formy prawne prowadzenia gabinetu

Biuletyn Informacyjny Wielkopolskiej Izby Lekarskiej w Poznaniu | nr 3 (242)

Po­przed­nią Pi­guł­kę praw­ną po­świę­ci­li­śmy pro­ble­ma­ty­ce suk­ce­sji i zmia­ny for­my praw­nej ga­bi­ne­tu. Po­śród róż­nych form wy­mie­ni­li­śmy wów­czas mię­dzy in­ny­mi spół­kę ko­man­dy­to­wą oraz spół­kę z ogra­ni­czo­ną od­po­wie­dzial­no­ścią. Tym dwóm ty­pom spół­ek, co­raz po­wszech­niej wy­ko­rzy­sty­wa­nym do pro­wa­dze­nia dzia­łal­no­ści lecz­ni­czej, chcie­li­by­śmy tro­chę bli­żej przyj­rzeć się w ak­tu­al­nym nu­me­rze Biu­le­ty­nu.

Jak za­ło­żyć spół­kę?

Każ­da z tych spół­ek mo­że po­wstać za­rów­no wsku­tek za­re­je­stro­wa­nia jej ja­ko zu­peł­nie no­we­go podmio­tu, bądź też w wy­ni­ku prze­kształ­ce­nia przed­się­bior­cy dzia­ła­ją­ce­go do­tych­czas w in­nej for­mie praw­nej – tj. ja­ko spół­ka in­ne­go ro­dza­ju (w tym spół­ka cy­wil­na), a po­nad­to spół­ka z ogra­ni­czo­ną od­po­wie­dzial­no­ścią mo­że po­wstać tak­że z prze­kształ­ce­nia przed­się­bior­cy pro­wa­dzą­ce­go jed­no­oso­bo­wo dzia­łal­ność go­spo­dar­czą.

Utwo­rze­nie każ­dej z tych spół­ek wy­ma­ga naj­pierw spo­rzą­dze­nia sto­sow­nej umo­wy spół­ki, w for­mie ak­tu no­ta­rial­ne­go (wy­jąt­kiem od tej za­sa­dy jest za­kła­da­nie spół­ki przy wy­ko­rzy­sta­niu wzor­ca umo­wy w try­bie art. 157(1) Ko­dek­su spół­ek han­dlo­wych). Każ­da z tych spół­ek pod­le­ga rów­nież obo­wiąz­ko­we­mu wpi­so­wi do re­je­stru przed­się­bior­ców Kra­jo­we­go Re­je­stru Są­do­we­go, pro­wa­dzo­ne­go przez są­dy re­jo­no­we, do któ­rych trze­ba zło­żyć wnio­ski na urzę­do­wych for­mu­la­rzach wraz z wy­ma­ganymi za­łącz­ni­ka­mi (np. wzo­ra­mi pod­pi­sów). Spół­ka ko­man­dy­to­wa po­wsta­je do­pie­ro z chwi­lą wpi­sa­nia jej do re­je­stru, a więc dla sku­tecz­ne­go jej za­ło­że­nia nie jest wy­star­cza­ją­ce sa­mo za­war­cie umo­wy przez wspól­ni­ków. Z ko­lei w przy­pad­ku spół­ki z o.o. usta­wo­daw­ca prze­wi­dział in­sty­tu­cję spół­ki w or­ga­ni­za­cji, z któ­rą ma­my do czy­nie­nia w okre­sie po­mię­dzy za­war­ciem umo­wy spół­ki a jej re­je­stra­cją. W tym okre­sie spół­ka mo­że za­cią­gać zo­bo­wią­za­nia (np. pod­pi­sy­wać umo­wy), któ­re au­to­ma­tycz­nie przej­dą na spół­kę po jej za­re­je­stro­wa­niu w KRS.

W przy­pad­ku po­wsta­nia tych spół­ek wsku­tek prze­kształ­ce­nia pro­ce­du­ra jest bar­dziej skom­pli­ko­wa­na, jed­nak ko­rzy­ści stąd pły­ną­ce są istot­ne. Spół­ka po­wsta­ła z prze­kształ­ce­nia przej­mu­je bo­wiem z mo­cy pra­wa („z au­to­ma­tu”), z chwi­lą za­re­je­stro­wa­nia prze­kształ­ce­nia w KRS, wszel­kie pra­wa i obo­wiąz­ki swe­go po­przed­ni­ka (z bar­dzo nie­licz­ny­mi wy­jąt­ka­mi), w tym kon­trak­ty z NFZ, bez po­trze­by do­ko­ny­wa­nia ce­sji za­war­tych wcze­śniej umów. Z punk­tu wi­dze­nia wła­ści­cie­li ga­bi­ne­tu dla któ­rych czę­sto kon­trakt z NFZ jest naj­istot­niej­szą umo­wą, prze­kształ­ce­nie ja­wi się ja­ko roz­wią­za­nie bez­piecz­ne.

Czym róż­nią się te spół­ki?

Róż­nic jest wie­le, sku­pi­my się na tych, któ­re z punk­tu wi­dze­nia dzia­łal­no­ści lecz­ni­czej wy­da­ją się mieć naj­waż­niej­sze zna­cze­nie.

Po pierw­sze, wpraw­dzie oba oma­wia­ne ro­dza­je spół­ek za­li­cza się do tzw. spół­ek pra­wa han­dlo­we­go (są one ure­gu­lo­wa­ne Ko­dek­sie spół­ek han­dlo­wych), to spół­ka ko­man­dy­to­wa na­le­ży do ka­te­go­rii spół­ek oso­bo­wych (obok spół­ki jaw­nej, part­ner­skiej i ko­man­dy­to­wo­-ak­cyj­nej), zaś spół­ka z ogra­ni­czo­ną od­po­wie­dzial­no­ścią za­li­cza się do spół­ek ka­pi­ta­ło­wych (obok spół­ki ak­cyj­nej). W spół­kach oso­bo­wych istot­niej­sze są wię­zi mię­dzy wspól­ni­ka­mi i ich oso­bi­ste za­an­ga­żo­wa­nie w dzia­łal­ność spół­ki. Na­to­miast w spół­kach ka­pi­ta­ło­wych na­stę­pu­je wy­raź­ny roz­dział mię­dzy sfe­rą wła­ści­ciel­ską (udzia­łow­cy) a za­rząd­czą (za­rząd spół­ki).

Po dru­gie, spół­ka ko­man­dy­to­wa mu­si mieć co naj­mniej dwóch wspól­ni­ków, zaś spół­ka z ogra­ni­czo­ną od­po­wie­dzial­no­ścią mo­że funk­cjo­no­wać rów­nież z tyl­ko jed­nym wspól­ni­kiem.

Po trze­cie – kwe­stia od­po­wie­dzial­no­ści za zo­bo­wią­za­nia. W spół­ce ko­man­dy­to­wej wy­stę­pu­ją wspól­ni­cy dwo­ja­kie­go ro­dza­ju: kom­ple­men­ta­riu­sze, któ­rzy od­po­wia­da­ją wo­bec wie­rzy­cie­li za zo­bo­wią­za­nia spół­ki bez ogra­ni­cze­nia, ca­łym swo­im ma­jąt­kiem, w tym pry­wat­nym (a więc tak, jak od­po­wia­da­ją np. jed­no­oso­bo­wi przed­się­bior­cy), oraz ko­man­dy­ta­riu­sze, któ­rych od­po­wie­dzial­ność za zo­bo­wią­za­nia spół­ki jest ogra­ni­czo­na do okre­ślo­nej kwo­ty (tzw. su­my ko­man­dy­to­wej) usta­lo­nej przez wspól­ni­ków i wpi­sa­nej do KRS (np. ty­siąc zło­tych). Po­zwa­la to na zróż­ni­co­wa­nie od­po­wie­dzial­no­ści osób two­rzą­cych spół­kę, w za­leż­no­ści od usta­leń mię­dzy sa­my­mi wspól­ni­ka­mi. Z ko­lei w przy­pad­ku spół­ki z ogra­ni­czo­ną od­po­wie­dzial­no­ścią jej wspól­ni­cy nie od­po­wia­da­ją za zo­bo­wią­za­nia spół­ki, a ich od­po­wie­dzial­ność ma­jąt­ko­wa w rze­czy­wi­sto­ści ogra­ni­czo­na jest tyl­ko do wy­so­ko­ści wnie­sio­nych przez sie­bie wkła­dów (bo­wiem w ra­zie pro­ble­mów, eg­ze­ku­cja bę­dzie pro­wa­dzo­na w pierw­szej ko­lej­no­ści z ma­jąt­ku spół­ki, a więc m.in. z wkła­dów wnie­sio­nych uprzed­nio przez wspól­ni­ków). Je­że­li ma­ją­tek spół­ki nie wy­star­czył­by na za­spo­ko­je­nie wszyst­kich dłu­gów, wów­czas od­po­wie­dzial­ność za nie bę­dą mu­sie­li po­nieść człon­ko­wie za­rzą­du.

Po czwar­te, je­śli cho­dzi o opo­dat­ko­wa­nie, trze­ba zwró­cić uwa­gę, że co do za­sa­dy jest ono ko­rzyst­niej­sze w przy­pad­ku spół­ki ko­man­dy­to­wej, bo­wiem ma ono po­je­dyn­czy cha­rak­ter, co ozna­cza, że do­chód opo­dat­ko­wa­ny jest wy­łącz­nie na po­zio­mie wspól­ni­ków. Na­to­miast w spół­ce z ogra­ni­czo­ną od­po­wie­dzial­no­ścią ma­my  do czy­nie­nia z tzw. po­dwój­nym opo­dat­ko­wa­niem po­dat­kiem do­cho­do­wym – po raz pierw­szy na po­zio­mie sa­mej spół­ki, a na­stęp­nie po raz dru­gi, na eta­pie wy­pła­ty dy­wi­den­dy na rzecz po­szcze­gól­nych wspól­ni­ków.

 Ja­kie po­do­bień­stwa?

Po­za wspo­mnia­nym wy­żej obo­wiąz­kiem spo­rzą­dze­nia umo­wy spół­ki w for­mie ak­tu no­ta­rial­ne­go oraz obo­wiąz­kiem re­je­stra­cji w Kra­jo­wym Re­je­strze Są­do­wym, w przy­pad­ku obu spół­ek wkła­dy wno­szo­ne przez wspól­ni­ków mo­gą mieć za­rów­no cha­rak­ter pie­nięż­ny (go­tów­ka), jak i niepie­nięż­ny (tzw. aport). Obie te spół­ki wy­ma­ga­ją pro­wa­dze­nia tzw. peł­nej księ­go­wo­ści (nie jest pra­wem do­pusz­czal­ne pro­wa­dze­nie książ­ki przy­cho­dów i roz­cho­dów).

Ja­kie ko­rzy­ści dla le­ka­rzy?

Jak wska­za­li­śmy po­wy­żej, oba oma­wia­ne ty­py spół­ek sta­ją się co­raz po­wszech­niej­sze na ryn­ku usług me­dycz­nych. Dla­cze­go? Przy­czy­ny są roz­ma­ite, za­le­żą od sy­tu­acji ma­jąt­ko­wej i ro­dzin­nej kon­kret­ne­go ga­bi­ne­tu. Wła­ści­wy do­bór for­my praw­nej umoż­li­wi ko­rzy­sta­nie z do­bro­dziejstw da­nej spół­ki i wpły­nie na opty­ma­li­za­cję dzia­łal­no­ści. Dla­te­go też do­bie­ra­jąc for­mę praw­ną ga­bi­ne­tu, wspól­ni­cy po­win­ni wziąć pod uwa­gę ko­rzy­ści, któ­re w ich in­dy­wi­du­al­nym przy­pad­ku ma­ją wio­dą­ce zna­cze­nie.

Po­dej­mu­jąc jed­nak pró­bę pew­ne­go uogól­nie­nia za­let, po pierw­sze, z punk­tu wi­dze­nia zawierania kon­trak­tów z NFZ, w przy­pad­ku gdy stro­ną ta­kie­go kon­trak­tu jest spół­ka – a nie kon­kret­ny le­karz, bę­dą­cy jej wspól­ni­kiem, wów­czas le­karz ten ma moż­li­wość jed­no­cze­snej pra­cy w in­nej pla­ców­ce (np. szpi­ta­lu) ma­jącej za­war­tą kon­trakt z NFZ (za­tem nie obej­mu­je go za­kaz pły­ną­cy z art. 132 ust. 3 usta­wy o świad­cze­niach opie­ki zdro­wot­nej fi­nan­so­wa­nych ze środ­ków pu­blicz­nych; pi­sa­li­śmy o tym sze­rzej w po­przed­niej Pi­guł­ce praw­nej). Po dru­gie, za­ło­że­nie spół­ki ko­man­dy­to­wej lub spół­ki z o.o., jak i prze­kształ­ce­nie dzia­łal­no­ści jed­no­oso­bo­wej (CEIDG) w spół­kę z o.o. spra­wia, że w wy­pad­ku śmier­ci le­karza – wła­ści­cie­la, spół­ka tr­wa na­dal, nie umie­ra więc wraz z da­nym czło­wie­kiem. Ro­zwią­za­nie to zde­cy­do­wa­nie za­bez­pie­cza nie tyl­ko przy­szłość fir­my, ale tak­że in­te­re­sy spad­ko­bier­ców (ro­dzi­ny).

Na mar­gi­ne­sie na­le­ży rów­nież wspo­mnieć, iż usta­wo­daw­ca do­pusz­cza po­łą­cze­nie za­let obu spół­ek po­przez utwo­rze­nie spół­ki ko­man­dy­to­wej, w któ­rej ro­lę kom­ple­men­ta­riu­sza peł­ni wła­śnie spół­ka z ogra­ni­czo­ną od­po­wie­dzial­no­ścią. Ta­kie roz­wią­za­nie po­zwa­la na po­je­dyn­cze opo­dat­ko­wa­nie i bar­dzo ogra­ni­czo­ną od­po­wie­dzial­ność ko­man­dy­ta­riu­szy, któ­ry­mi usta­na­wia się le­ka­rzy pro­wa­dzą­cych fir­mę.

Pod­sta­wa praw­na

• usta­wa z dnia 15 wrze­śnia 2000 ro­ku – Ko­deks spół­ek han­dlo­wych (t.j.: Dz.U.2013.1030, ze zm.)